Khu bảo tồn thiên nhiên đấp ngập nước Vân Long mang nhiều giá trị đa dạng sinh học đặc trưng của vùng đồng bằng châu thổ sông Hồng, những năm trước khi tái lập tỉnh Ninh Bình (1992), cảnh quan thiên nhiên bị khai thác và tàn phá như khai thác gỗ, củi, đốt than hầm, khai thác đá đá cảnh, cây cảnh, khai thác đá phục vụ sản xuất vôi, làm nhà….làm mất đi môi trường sống của các loài động vật; nhiều loài đặc hữu của Khu bảo tồn đã đứng trước nguy cơ tuyệt chủng như Vọc Mông trắng, Cà cuống, ….Trước yêu cầu cấp thiết phải bảo tồn hệ động thực vật của Đầm Vân Long, UBND tỉnh Ninh Bình đã ban hành Quyết định 2888/QĐ-UB, ngày 18/12/2001 về việc thành lập Khu Bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Vân Long với tổng diện tích 2.736 ha, trong đó đất ngập nước chiếm 1/4 diện tích khu, thuộc địa giới hành chính 07 xã (Gia Hưng, Liên Sơn, Gia Hòa, Gia Tân, Gia Vân, Gia Lập, Gia Thanh) của huyện Gia Viễn; ráp ranh với huyện Thanh Liêm tỉnh Hà Nam và huyện Lạc Thủy tỉnh Hòa Bình; thuộc sự quản lý của Ban quản lý rừng đặc dụng Hoa Lư-Vân Long, Chi cục Kiểm lâm Ninh Bình.
Ngày đầu thành lập Khu Bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Vân Long có khoảng 40 cả thể Vọc Mông trắng được ghi nhận đến nay đã ghi nhận trên 180 cá thể, Hệ thống thực vật được bảo vệ nên phát triển xanh tốt, tỷ lệ che phủ tăng dần qua các năm tạo môi trường sống, là ngôi nhà bình yên cho các loài động vật bản địa, chim dư cư hình thành nên quần thể chim với khoảng 100 loài với hàng vạn con như cò bợ, cò trắng, có ruồi, le le đặc biệt với loài chim di cư Sâm Cầm. ..là điểm sáng trong công tác bảo tồn tại Việt Nam.
(Nguồn ảnh: Ban quản lý rừng đặc dụng Hoa Lư-Vân Long)
Trải qua gần 20 năm thành lập, Ban quản lý rừng đặc dụng Hoa Lư- Vân Long đã thực hiện tốt nhiệm vụ bảo tồn đa dạng sinh học tại hai khu rừng đặc dụng: rừng Văn hóa - Lịch sử - Môi trường Hoa Lư và Khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Vân Long. Nếu như rừng Văn hóa - Lịch sử - Môi trường Hoa Lư cơ sở quan trọng của quần thể danh thắng Tràng An, được UNESCO công nhận là một di sản thiên nhiên, văn hoá thế giới năm 2014; thì Khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Vân Long được ghi nhận: sách kỷ lục girness công nhận nơi có quần thể Voọc mông trắng nhiều nhất Việt Nam năm 2010; năm 2019 được thế giới ghi danh là khu Ramsa thứ 2360 của thế giới và thứ 9 của Việt Nam; một lần nữa đánh giá cao trong công tác quản lý bảo vệ rừng và bảo tồn thiên nhiên của khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Vân Long.
Để duy trì và nâng cao hiệu quả công tác bảo tồn tại Khu Bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Vân Long, năm 2017 Ban quản lý rừng đặc dụng Hoa Lư - Vân Long đã lập hồ sơ đề xuất Tổ chức bảo tồn thiên nhiên quốc tế (IUCN) công nhận Danh lục xanh (Cùng với Vườn Quốc Gia Cát Tiên, Khu Bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Vân Long là 2 Khu bảo tồn đầu tiên của Việt Nam lập hồ sơ đề xuất Danh lục xanh). Ngay từ khi lập hồ sơ tập thể Ban quản lý rừng đặc dụng Hoa Lư - Vân đã phấn đấu hoàn thành tốt các nhiệm vụ trong công tác bảo tồn, nghiên cứu khoa học - hợp tác quốc tế, triển khai ứng dụng các sáng kiến đề tài khoa học vào thực hiện nhiệm vụ nhằm đáp ứng các chỉ số của giai đoạn ứng viên. Từ giai đoạn đề xuất và vượt qua giai đoạn ứng viên để đạt chứng nhận danh lục xanh là cả một quá trình nỗ lực không ngừng nghỉ của tập thể cán bộ, viên chức, nhân viên Ban quản lý rừng đặc dụng Hoa Lư-Vân Long và đặc biệt là sự quan tâm chỉ đạo sát sao trong công tác của ban lãnh đạo Chi cục Kiểm lâm Ninh Bình.
Ngày 18/9/2020 ỦY ban Danh lục xanh toàn cầu đã chính thức phê duyệt và chứng nhận Danh lục Xanh cho Khu Bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Vân Long, vinh dự hơn đây là Khu bảo tồn đầu tiên tại Việt Nam và Đông Nam Á đạt danh hiệu này. Đây là sự ghi nhận cho những nỗ lực không mệt mỏi của cả tập thể trong công tác bảo tồn trong gần 20 năm, đặc biệt hướng tới kỉ niệm 20 năm thành lập Khu Bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Vân Long (18/12/2001-18/12/2021).
(Nguồn ảnh: Ban quản lý rừng đặc dụng Hoa Lư-Vân Long)
Đạt danh hiệu Danh lục xanh và duy trì danh hiệu trong thời gian tới - tiếp tục duy trì các chỉ số theo yêu cầu bởi Danh lục xanh là bộ công cụ toàn cầu về thành công bảo tồn bao gồm 3 thành tố chính: quản trị tốt, thiết kế hợp lý và quản lý hiệu quả những kết quả bảo tồn (Danh lục xanh không có giá trị vĩnh viễn mà trong thời gian nhất định -5 năm) cần sự cố gắng, nỗ lực hơn nữa trong công tác bảo tồn đa dạng sinh học của tập thể Ban Quản lý rừng đặc dụng Hoa Lư-Vân Long bởi quản lý hiệu quả những kết quả bảo tồn là giá trị cốt lõi trong công tác bảo tồn đa dạng sinh học mà chúng ta hướng tới.
Người viết bài: Lê Thị Cúc - Chi cục Kiểm lâm Ninh Bình