Hình ảnh khảo sát Voọc mông trắng bằng thiết bị bay tầm nhiệt không người lái
Khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Vân Long được thành lập năm 2001 với nhiệm vụ: bảo vệ bằng được nguồn gen động vật quý hiếm, trong đó có loài được ghi trong sách đỏ như Voọc mông trắng; bảo tồn hệ sinh thái đất ngập nước điển hình của vùng đồng bằng Bắc Bộ Việt Nam đồng thời khai thác, phát triển tiềm năng du lịch sinh thái trong vùng trên quy mô 2.643ha nằm trên địa bàn các xã Gia Hưng, Gia Hòa, Gia Vân, Gia Lập, Gia Thanh, Liên Sơn thuộc huyện Gia Viễn tỉnh Ninh Bình.Trải qua quá trình hơn 20 năm xây dựng và phát triển đến nay Ban quản lý rừng đặc dụng Hoa Lư - Vân Long (Quản lý, sử dụng, phát triển và bảo vệ khu rừng Văn hóa - Lịch sử - Môi trường Hoa Lư, Khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Vân Long) trực thuộc Chi cục Kiểm lâm Ninh Bình đã gặt hái được những thành tựu không nhỏ trong công tác bảo tồn loài nói riêng và bảo vệ rừng nói chung. Ngày đầu mới thành lập Khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Vân Long chỉ ghi nhận hơn 40 cá thể Voọc mông trắng, đến nay đã ghi nhận hơn 200 cá thể và được sách kỷ lục girness công nhận nơi có quần thể Voọc mông trắng nhiều nhất Việt Nam năm 2010; nhưng khả năng tồn tại lâu dài rất khó khăn nếu không có hành động khẩn cấp, bảo vệ, bảo tồn loài đặc hữu và sinh cảnh trước tác động của thiên nhiên, con người.
Được sự nhất trí của Ủy ban nhân dân tỉnh Ninh Bình, hướng dẫn của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và các cơ quan, tổ chức khác có liên quan Tổ chức Three Monkeys Wildlife Conservancy (Bỉ) đã tiến hành khảo sát quần thể Voọc mông trắng bằng thiết bị bay tầm nhiệt không người lái đợt 1 tại Khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Vân Long; nhóm đã chia 39 ô khảo sát xuyên suốt khu vực Vân Long - Đồng Tâm (khu vực giáp ranh thuộc tỉnh Hòa Bình), khu vực phía Nam có 9 ô khảo sát, khu vực phía Bắc có 30 ô khảo sát, do khoảng thời gian khảo sát có thời tiết không đảm bảo để thực hiện hết 39 ô, nhóm mới chỉ thực hiện khảo sát được 8 ô phía Nam của Khu bảo tồn, mỗi ô khảo sát được thực hiện 4 lần. Kết quả khảo sát cho thấy trong khu vực khảo sát rộng 196,2ha nhóm nghiên cứu đã tìm thấy ít nhất 18 đàn với tổng số 134 cá thể. Không có cá thể Voọc mông trắng nào được phát hiện tại khu vực Núi Mèo Cào và khu vực cực Nam của Khu bảo tồn đồng thời ghi nhận 42 cá thể Khỉ mốc tại khu vực Núi Mèo Cào và khu vực Hang Tranh.
Kết quả khảo sát quần thể Voọc mông trắng bằng thiết bị bay tầm nhiệt không người lái cho thấy hiệu quả của phương pháp mới so với phương pháp truyền thống như: điều tra theo tuyến, điều tra theo điểm dọc các tuyến đường mòn trong rừng, phương pháp truyền thống yêu cầu nhiều nhân lực và thời gian do địa hình hiểm trở, khó tiếp cận; trong cuộc điều tra Voọc mông trắng tại Khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Vân Long năm 2019 cần sự tham gia của 40 lượt người trong 3 tháng. Việc sử dụng thiết bị bay không người lái tầm nhiệt không chỉ giảm thời gian, nhân lực, vật lực mà còn cung cấp những hiểu biết chưa từng có về hành vi, cách sử dụng sinh cảnh sống, phạm vi sống - giúp cải thiện khả năng ước tính quần thể; bao gồm cả các điểm ngủ và mô hình di chuyển...những thông tin này là nền tảng thiết yếu cho nỗ lực bảo tồn loài Voọc mông trắng đặc hữu và nguy cấp, quý hiếm.
Với những kết quả khảo sát quần thể Voọc mông trắng bằng thiết bị bay tầm nhiệt không người lái đợt 1 tại Khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Vân Long không chỉ có giá trị trong công tác bảo tồn loài tại Khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Vân Long mà còn là hướng mở rộng Khu bảo tồn loài và sinh cảnh r a các vùng lân cận như Tràng An, rừng phòng hộ huyện Yên Mô, thành phố Tam Điệp... từng bước nâng cao giá trị các khu rừng trong tỉnh theo đúng mục tiêu của Đề án phát triển giá trị đa dụng của hệ sinh thái rừng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050.
Lê Thị Cúc - Chi cục Kiểm lâm Ninh Bình