Theo thông báo của Trung tâm Quan trắc Môi trường và Bệnh thuỷ sản miền Bắc (Viện Nghiên cứu nuôi trồng thủy sản I), tại các vùng nuôi ngao của một số tỉnh khu vực phía Bắc phát hiện loài rết biển (sâu biển, tên khoa học Chloeia sp). Đây là loại địch hại mới được phát hiện tại một số vùng nuôi ngao, Rết biển/sâu biển có thể tấn công và ăn thịt ngao cùng các nhuyễn thể nuôi, gây thiệt hại sản xuất.
Để hạn chế tác động của sâu biển trong vùng nuôi ngao, kịp thời ngăn chặn nguy cơ thiệt hại cho hoạt động nuôi ngao thương phẩm tại vùng bãi bồi ven biển Kim Sơn. Chi cục Thuỷ sản khuyến cáo các biện pháp nhằm giảm thiểu thiệt hại trong hoạt động nuôi ngao thương phẩm, đảm bảo hiệu quả sản xuất vùng bãi bồi Kim Sơn, cụ thể như sau:
1. Người nuôi ngao cần nắm bắt được đặc điểm sinh học, hình thái cấu tạo và đặc tính sống của loài sâu biển/rết biển để có biện pháp quản lý bãi nuôi, đảm bảo sinh trưởng và tỷ lệ sống của ngao nuôi
Loài sâu biển thuộc giống sâu biển Chloeia sp., trên cơ thể có phân đốt và phủ đầy lông, thuộc họ Amphinomidae, phân ngành giun nhiều tơ Polychaeta, Ngành giun đốt Annelida. Các loài thuộc họ này thường được gọi là "sâu lửa" do có khả năng gây ra cảm giác nóng rát khi tiếp xúc.
Đặc điểm hình thái: Cơ thể sâu dài khoảng 5 – 10 cm, dạng dẹt, rộng, hai bên thân có nhiều lông tơ phức tạp. Dọc sống lưng có các vệt hình tam giác hoặc đốm tròn kéo dài từ đầu đến cuối. Thông thường chúng sống ở tầng đáy và hoạt động mạnh vào ban đêm. Tuy nhiên, vào mùa ngao sinh sản (ở miền Bắc từ 3 đến tháng 6), chúng có xu hướng bơi lên tầng mặt và tiến sát vào bờ.
Tập tính dinh dưỡng: Đây là loài săn mồi, thức ăn chủ yếu bao gồm: san hô, bọt biển, hải quỳ, thủy tức, hải tiêu… Mặc dù không có hàm (thiếu hàm), sâu biển vẫn có thể nuốt con mồi vừa cỡ miệng và hút hết nước bên trong. Sâu biển ăn rất nhiều ngao nhỏ (ngao giống) được nuôi trên bãi triều, chúng có thể ăn thịt cả ngao ở cỡ lớn.
Thời gian và địa điểm xuất hiện: Theo kết quả quan trắc của Trung tâm Quan trắc Môi trường và Bệnh thuỷ sản miền Bắc, ghi nhận sự xuất hiện của sâu biển với mật độ cao tại vùng nuôi ngao ở huyện Kim Sơn (Ninh Bình). Thời điểm xuất hiện thường vào mùa vụ ngao sinh sản từ 3 đến tháng 6, đặc biệt ở các khu vực có nhiều mùn bã hữu cơ làm thức ăn tự nhiên và ở vùng nước có độ mặn cao, khi độ mặn giảm xuống chúng xuất hiện với mật độ thấp.
Hình ảnh: Sâu biển xuất hiện tại bãi nuôi ngao tại Ninh Bình, Quảng Ninh tháng 4/2025.
2. Biện pháp quản lý bãi nuôi, phòng trừ địch hại sâu biển trong nuôi ngao thương phẩm
Người sản xuất hạn chế thả ngao giống cỡ nhỏ, từ cỡ 500 – 800 con/kg trở xuống. Nên thả ngao giống có kích thước lớn để tránh bị sâu biển ăn thịt, gây thiệt hại cho sản xuất hoặc có thể chờ khi độ mặn xuống thấp (dưới 25 ‰) để hạn chế sự xuất hiện của chúng trên bãi ngao.
Các cơ sở nuôi ngao cần thường xuyên kiểm tra bãi nuôi, chủ động diệt sâu biển bằng các biện pháp thủ công, như giăng lưới, quây đăng để bắt và diệt trừ. Các loài sâu biển vào mùa sinh sản hoạt động nhiều vào ban đêm và thường bị kích thích bởi ánh sáng, do vậy các cơ sở nuôi có thể áp dụng thử nghiệm biện pháp dùng bóng đèn điện (hoặc bóng đèn LED bọc trong ống nhựa nhấn chìm trong nước) để kích thích, dẫn dụ sâu biển tập trung lại một khu vực trên bãi ngao, sau đó dùng lưới bắt.
Đối với các bãi ngao nuôi phát hiện ngao chết, người nuôi cần tiến hành thu gom xác ngao chết để hạn chế ô nhiễm môi trường và ngăn chặn ảnh hưởng đến các bãi ngao lân cận. Đồng thời, báo ngay cho cơ quan chức năng để có biện pháp ứng phó phù hợp và kịp thời. Tuyệt đối không sử dụng hóa chất, thuốc trừ sâu, thuốc không có trong danh mục được phép sử dụng hay hóa chất độc hại không rõ nguồn gốc để diệt sâu biển, gây ảnh hưởng xấu tới ngao nuôi và môi trường xung quanh.
Trên đây là một số giải pháp kỹ thuật phòng trừ địch hại cho ngao nuôi, tăng cường quản lý hoạt động nuôi ngao vùng bãi triều trên địa bàn huyện Kim Sơn. Chi cục Thuỷ sản khuyến cáo các hộ nuôi ngao trên địa bàn áp dụng nhằm đảm bảo hiệu quả sản xuất./.
Đặng Thị Thu Trang - Chi cục Thủy sản